Δωρεά σπέρματος

Η δωρεά σπέρματος είναι η διαδικασία κατά την οποία ένας άνδρας δωρίζει το σπέρμα του προκειμένου να βοηθήσει ένα άτομο ή ένα ζευγάρι να αποκτήσει παιδί.

Το σπέρμα μπορεί είτε να εγχυθεί απευθείας στη μήτρα της γυναίκας (Ενδομήτρια σπερματέγχυση, IUI) είτε να χρησιμοποιηθεί για τη γονιμοποίηση ωαρίων, με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Ο δωρητής σπέρματος, ο οποίος παραμένει ανώνυμος, είναι απαραίτητο να εξεταστεί πριν τη διαδικασία για τυχόν ασθένειες ή παράγοντες κινδύνου όπως προβλέπεται από το σχετικό νομικό πλαίσιο. Επιπλέον, ένας άνδρας που σκέφτεται να γίνει δωρητής σπέρματος πρέπει να γνωρίζει ότι η συγκεκριμένη διαδικασία δεν ενέχει κανέναν κίνδυνο για την υγεία του.

Η δωρεά πραγματοποιείται στην τράπεζα σπέρματος αφού δοθούν οι απαραίτητες οδηγίες προετοιμασίας. Εν συνεχεία, το δείγμα καταψύχεται και τους επόμενους μήνες γίνονται όλες οι προβλεπόμενες εξετάσεις του δότη. Αν τα αποτελέσματα είναι αρνητικά, το δείγμα αποψύχεται και ο άνδρας τελικά επιλέγεται ως δωρητής σπέρματος.

Όταν το σπέρμα είναι φυσιολογικό

Αν ο ορμονικός έλεγχος, τα υπερηχογραφήματα και η υστεροσαλπιγγογραφία της γυναίκας είναι φυσιολογικά, τότε ο ειδικός προτείνει την προγραμματισμένη φυσική επαφή των συντρόφων.

Μπορεί, επίσης, να συστήσει τη σπερματέγχυση. Στη σπερματέγχυση τοποθετείται το επεξεργασμένο σπέρμα του άνδρα στη μήτρα της γυναίκας, με τη βοήθεια ενός καθετήρα. Τα ποσοστά επιτυχίας της σπερματέγχυσης κυμαίνονται στο <10% ανά κύκλο. H μέθοδος αυτή μπορεί να συνδυαστεί και με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής σε χάπια (αντιοιστρογόνα) από τη γυναίκα στην αρχή του κύκλου, ώστε να αυξηθεί η παραγωγή ωαρίων. Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθούν ενέσεις ορμονών (γοναδοτροπινών). Οι δόσεις των φαρμάκων είναι όσο το δυνατό μικρότερες, ώστε να μην παραχθούν περισσότερα από 2-3 ωοθυλάκια, προκειμένου να αποφευχθούν οι πολύδυμες κυήσεις. Χρειάζεται πάντα προσοχή και ενημέρωση, αφού σε μερικές περιπτώσεις, η παραγωγή ωαρίων μπορεί να είναι απροσδόκητα υψηλή, οπότε ‘’αναγκαστικά’’ τίθεται θέμα ωοληψίας.

Αν ο κύκλος της γυναίκας είναι ασταθής ή δεν έχει ωορρηξία, τότε γίνεται προσπάθεια πρόκλησης ωορρηξίας με τη λήψη ορμονών. Μετά την αγωγή ακολουθεί είτε φυσική επαφή είτε σπερματέγχυση. Σε περίπτωση που συνυπάρχουν άλλα ενδοκρινικά προβλήματα (π.χ. θυρεοειδής, σακχαρώδης διαβήτης ή άλλα παθολογικά νοσήματα), καλό είναι να έχουν αντιμετωπιστεί εκ των προτέρων.

Αν υπάρχει κάποιου τύπου ανατομική ανωμαλία στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας, τότε, αν δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί η ανατομική δυσκολία (π.χ. απουσία σαλπίγγων), ο γιατρός θα συστήσει τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αν η ανωμαλία μπορεί να ξεπεραστεί (π.χ. αν η μία σάλπιγγα έχει συμφύσεις, αλλά η άλλη είναι διαβατή), τότε το ζευγάρι έχει πιθανότητες να συλλάβει είτε με σπερματέγχυση είτε με φυσική επαφή.

Όταν το σπέρμα είναι παθολογικό

Αν το σπέρμα υπολείπεται ελαφρώς των φυσιολογικών τιμών (π.χ. αντί για 15 εκ. σπερματοζωάρια/ml, περιέχει 5 εκ. ή 10 εκ.) και η γυναίκα δεν έχει πρόβλημα, τότε συνήθως αρκεί λίγος χρόνος προσπαθειών ακόμη με φυσική επαφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις χορηγείται φαρμακευτική αγωγή (ορμόνες) στον άνδρα για δύο περίπου μήνες, ώστε να ενισχυθεί παροδικά ο αριθμός των σπερματοζωαρίων.

Αν οι τιμές του σπερμοδιαγράμματος είναι πολύ κάτω από το φυσιολογικό, τότε, αν και η γυναίκα παρουσιάζει πρόβλημα (π.χ. απόφραξη σάλπιγγας), γίνεται εξωσωματική γονιμοποίηση. Αν η γυναίκα δεν έχει κάποιο πρόβλημα και η ηλικία της το επιτρέπει, τότε γίνεται σπερματέγχυση, ακόμη και κάθε μήνα, εκτός εάν η γυναίκα έχει λάβει ορμόνες για να διεγερθεί η λειτουργία της ωοθήκης.

Aν δεν υπάρχουν σπερματοζωάρια στο σπέρμα (αζωοσπερμία), τότε, αν οι όρχεις παράγουν σπερματοζωάρια, αλλά αυτά δεν μπορούν να διοχετευτούν στο σπέρμα, το πρόβλημα διορθώνεται χειρουργικά από χειρουργό ουρολόγο και η γονιμότητα του άνδρα αποκαθίσταται. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, οπότε προτείνεται χειρουργική λήψη σπέρματος από τους όρχεις (με βιοψία). Στη συνέχεια γίνεται εξωσωματική γονιμοποίηση.

Αν υπάρχουν ελάχιστες εστίες παραγωγής σπερματοζωαρίων στους όρχεις, τότε λαμβάνεται τεμαχίδιο του ορχικού ιστού με βιοψία. Εάν εντοπιστούν ώριμες μορφές σπερματοζωαρίων, χρησιμοποιούνται για την εξωσωματική γονιμοποίηση.

Διαφορετικά, χρησιμοποιείται σπέρμα από τράπεζα σπέρματος. Στην περίπτωση αυτή, ο υπεύθυνος της μονάδας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κατευθύνει το ζευγάρι προς την τράπεζα σπέρματος, από την οποία προμηθεύεται το σπέρμα που επιθυμεί να χρησιμοποιήσει.