Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Εξωσωματική Γονιμοποίηση
Η Εξωσωματική Γονιμοποίηση είναι η ένωση των ωαρίων με τα σπερματοζωάρια στο εργαστήριο – εξωσωματικά – προκειμένου να υπάρξουν γονιμοποιημένα έμβρυα για μεταφορά στη μήτρα της μέλλουσας μητέρας.
Η γονιμοποίηση των ωαρίων μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με τη βοήθεια της συμβατικής μεθόδου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης είτε με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης (ICSI).
Η Εξωσωματική Γονιμοποίηση με σπέρμα το ίδιου του ζευγαριού συστήνεται σε:
- Ζευγάρια για τα οποία απλές μέθοδοι, όπως η Ενδομήτρια Σπερματέγχυση (IUI), έχουν αποτύχει.
- Γυναίκες με πλήρη απουσία ή βλάβες στις σάλπιγγες.
- Γυναίκες που πάσχουν από προχωρημένη ενδομητρίωση, με πιθανές επιπλοκές στις σάλπιγγες και στην ποιότητα των ωαρίων.
- Καταστάσεις κατά τις οποίες υπάρχει περιορισμένος αριθμός ωαρίων.
- Περιπτώσεις σοβαρής ανδρικής υπογονιμότητας.
Η Εξωσωματική Γονιμοποίηση με σπέρμα από δότη συστήνεται σε:
- Σοβαρές περιπτώσεις ανδρικής υπογονιμότητας, με κακή ποιότητα σπέρματος.
- Προηγούμενη αποτυχία γονιμοποίησης με σπέρμα από το ζευγάρι.
- Περιπτώσεις κακής ποιότητας των εμβρύων ή επανειλημμένες αποτυχίες εμφύτευσης, κυρίως λόγω του ανδρικού παράγοντα.
- Άνδρες- φορείς μιας γενετικής ασθένειας που δεν μπορεί να μελετηθεί στα έμβρυα.
- Γυναίκες χωρίς σύντροφο.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Ενδομήτρια Σπερματέγχυση (IUI)
Η ενδομήτρια σπερματέγχυση είναι μία απλή διαδικασία, κατά την οποία το σπέρμα συλλέγεται και μεταφέρεται στο εργαστήριο όπου ενεργοποιείται και βελτιώνονται οι «δυνατότητες» του. Στη συνέχεια τοποθετείται με ειδικό καθετήρα στη γυναικεία μήτρα, κατά την περίοδο της ωορρηξίας. Με αυτόν τον τρόπο βελτιώνεται το σπέρμα και διευκολύνεται η γονιμοποίηση του ωαρίου. Μπορεί να συνδυαστεί με φαρμακευτική αγωγή διέγερσης των ωοθηκών για να αναπτύξουν περισσότερα από ένα ωάρια ή χωρίς θεραπεία σε φυσικό κύκλο.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Πρόκληση Ωοθηκικής Διέγερσης
Η πραγματοποίηση της Ωοθηκικής διέγερσης – πολλαπλής ωοθηλακιορρηξίας γίνεται με την καθημερινή χορήγηση ενέσεων που αναπτύσσουν πολλά ωάρια στις ωοθήκες αντί για ένα ωάριο το οποίο συμβαίνει κάθε μήνα. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να δημιουργηθεί ένας μεγάλος αριθμός εμβρύων. Η θεραπεία διαρκεί από 10 έως 20 μέρες ανάλογα με το πρωτόκολλο θεραπείας που χρησιμοποιείται και ανάλογα με την ανταπόκριση της κάθε γυναίκας.
Κατά την διάρκεια της θεραπείας γίνονται 3-4 υπερηχογραφήματα και λήψη αίματος για τη μέτρηση ορμονών (οιστραδιόλης, κτλ) ώστε να παρακολουθείται η ομαλή ανάπτυξη των ωαρίων.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: ΩΟΛΗΨΙΑ
Όταν διαπιστώσουμε ότι τα ωάρια είναι ώριμα προγραμματίζουμε την ωοληψία 36 περίπου ώρες μετά την χορήγηση της HCG, η οποία κάνει την τελική ωρίμανση των ωαρίων όπως συμβαίνει και στον φυσιολογικό κύκλο. Η λήψη των ωαρίων γίνεται στη χειρουργική αίθουσα υπό ελαφρά αναισθησία (μέθη) ούτως ώστε η ασθενής να μην αισθάνεται κάποια δυσφορία ή πόνο κατά την διαδικασία, η οποία διαρκεί συνήθως 10-15 λεπτά.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ
Μετά την ωοληψία γίνεται η λήψη σπέρματος από τον σύντροφο και προχωρούμε στη γονιμοποίηση των ωαρίων. Η διαδικασία της γονιμοποίησης πραγματοποιείται είτε μέσω της κλασικής εξωσωματικής γονιμοποίησης όπου τοποθετούνται μερικές χιλιάδες σπερματοζωάρια γύρω από ένα ωάριο είτε μέσω της μικρογονιμοποίησης (ICSI) όπου ένα ζωντανό σπερματοζωάριο επιλέγεται και εισάγεται μέσα στο ωάριο από τον εμβρυολόγο.
Την επόμενη μέρα μετά τη γονιμοποίηση τα έμβρυα «βαθμολογούνται» ανάλογα με τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά και την ικανότητά τους να διαιρούνται. Μερικά μπορεί να μην έχουν εξελιχθεί και απορρίπτονται διότι θεωρούνται μη βιώσιμα.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: ΕΜΒΡΥΟΜΕΤΑΦΟΡΑ
Τα καλύτερα έμβρυα επιλέγονται για τη μεταφορά στη μήτρα της μητέρας και η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται με ειδικό καθετήρα. Η όλη διαδικασία πραγματοποιείται σε χειρουργικό χώρο, δεν απαιτείται κανενός είδους αναισθησία, είναι ανώδυνη και σύντομη.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: ΚΡΥΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
Τα εναπομείναντα καλής ποιότητας έμβρυα κρυοσυντηρούνται με την τεχνική της υαλοποίησης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον χωρίς να είναι αναγκαία η εκ νέου ωοθηκική διέγερση ή φαρμακευτική θεραπεία.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Παρένθετη Μητρότητα
Η παρένθετη μητρότητα είναι η διαδικασία κατά την οποία μία γυναίκα δέχεται να κυοφορήσει το έμβρυο ενός άλλου ατόμου. Ένα ζευγάρι που έχει αποφασίσει να αποκτήσει παιδί με παρένθετη μητέρα εφόσον επιλέξει τη γυναίκα που θα κυοφορήσει το έμβρυο, θα πρέπει να ακολουθήσει την προβλεπόμενη νομική διαδικασία.
Σε πολλά Ευρωπαϊκά κράτη η παρένθετη μητρότητα απαγορεύεται, αλλά στην Ελλάδα ισχύει από το 2002 (νόμος 3089/2002).
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Δωρεά Ωαρίων
Η δωρεά ωαρίων στην Ελλάδα γίνεται με βάση το υπάρχον νομικό πλαίσιο (Νόμος 3305 | 01/2005). Είναι πλέον κατανοητό από όλους ότι μιλάμε για μία επιστημονική ιατρική μέθοδο. Κάνει το όνειρο ζευγαριών, που μέχρι σήμερα ήταν αδύνατον να εκπληρωθεί, πραγματικότητα. χρησιμοποιώντας και δικό τους γενετικό υλικό.
Η δωρεά και λήψη ωαρίων είναι η μέθοδος που μπορεί να τους προσφέρει αυτή τη δυνατότητα, καθώς η μέλλουσα μητέρα λαμβάνει μεν το ωάριο από τη δότρια, ωστόσο κυοφορεί η ίδια το έμβρυο της, το οποίο μεγαλώνει, «τρέφεται και αναπνέει» μέσα από εκείνη. Η αναπαραγωγική ικανότητα της δότριας δεν επηρεάζεται από την διαδικασία της δωρεάς ωαρίων.
Η επιλογή της δότριας
Σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο (Νόμος 3305 | 01/2005) η δότρια πρέπει να:
- είναι μικρότερη των 35 ετών
- έχει φυσιολογικό ιατρικό ιστορικό
- έχει φυσιολογική κλινική εξέταση
Επιπλέον υποβάλλεται σε μια σειρά εξετάσεων όπως:
- Υπερηχογραφικός έλεγχος για αποκλεισμό παθολογικών γυναικολογικών καταστάσεων (ινομυώματα, κύστες, πολύποδες, κτλ)
- Έλεγχος των χρωμοσωμάτων για τον αποκλεισμό χρωμοσωμιακών ανωμαλιών
- Έλεγχος για κυστική ίνωση
- Έλεγχος για ηπατίτιδες, HIV, σύφιλη, ομάδα Rh
Εφόσον επιβεβαιωθεί ότι είναι κατάλληλη για δότρια ακολουθεί η φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών όπως σε έναν φυσιολογικό κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης για την παραγωγή ικανοποιητικού αριθμού ωαρίων.
Την ημέρα που έχει προγραμματιστεί η λήψη των ωαρίων από τη δότρια, ο σύντροφος της λήπτριας δίνει δείγμα σπέρματος στο εργαστήριο. Εν συνεχεία, στο εργαστήριο, γίνεται η γονιμοποίηση των ωαρίων με το σπέρμα του συντρόφου ή του δότη. Την επόμενη μέρα γνωρίζουμε πόσα ωάρια έχουν γονιμοποιηθεί και μετά από 3-5 μέρες γίνεται η εμβρυομεταφορά, ενώ τα πλεονάζοντα έμβρυα κρυοσυντηρούνται. Παράλληλα χορηγούνται φάρμακα για την υποστήριξη της εμφύτευσης και δέκα περίπου ημέρες μετά την ωοληψία, γίνεται εξέταση της b-HCG για να διαπιστωθεί εάν έχει επιτευχθεί εγκυμοσύνη.
Η δωρεά ωαρίων είναι μία καθιερωμένη επιστημονική διαδικασία, με ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές και με εξαιρετικά αποτελέσματα σε διεθνές επίπεδο.
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Δωρεά Σπέρματος
Η δωρεά σπέρματος είναι η διαδικασία κατά την οποία ένας άνδρας δωρίζει το σπέρμα του προκειμένου να βοηθήσει ένα άτομο ή ένα ζευγάρι να αποκτήσει παιδί. Το σπέρμα μπορεί είτε να εγχυθεί απευθείας στη μήτρα της γυναίκας (Ενδομήτρια σπερματέγχυση, IUI) είτε να χρησιμοποιηθεί για τη γονιμοποίηση ωαρίων, με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Ο δωρητής σπέρματος, ο οποίος παραμένει ανώνυμος, είναι απαραίτητο να εξεταστεί πριν τη διαδικασία για τυχόν ασθένειες ή παράγοντες κινδύνου όπως προβλέπεται από το σχετικό νομικό πλαίσιο. Επιπλέον, ένας άνδρας που σκέφτεται να γίνει δωρητής σπέρματος πρέπει να γνωρίζει ότι η συγκεκριμένη διαδικασία δεν ενέχει κανέναν κίνδυνο για την υγεία του.
Η δωρεά πραγματοποιείται στην τράπεζα σπέρματος αφού δοθούν οι απαραίτητες οδηγίες προετοιμασίας. Εν συνεχεία, το δείγμα καταψύχεται και τους επόμενους μήνες γίνονται όλες οι προβλεπόμενες εξετάσεις του δότη. Αν τα αποτελέσματα είναι αρνητικά, το δείγμα αποψύχεται και ο άνδρας τελικά επιλέγεται ως δωρητής σπέρματος.
Κωνσταντίνος Ευθ. Κωσταράς
Finead SA