Η εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να πραγματοποιηθεί με το ωάριο και το σπερματοζωάριο του ζευγαριού ή με ωάριο και σπερματοζωάριο δωρητών.
Η δεύτερη εκδοχή στην εξωσωματική συνήθως επιλέγεται όταν ένας από το ζευγάρι ή και οι δύο αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το δικό τους ωάριο ή σπερματοζωάριο (έχουν υποστεί βλάβη). Η δωρεά ωαρίου ή σπερματοζωαρίου επιλέγεται επίσης από ζευγάρια που έχουν κάποια κληρονομική γενετική ασθένεια που θα μπορούσε να περάσει και στο παιδί τους.
Οι δωρητές για την εξωσωματική δεν μπορούν να είναι γνωστοί του ζευγαριού. Σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο πρέπει να είναι ανώνυμοι. Επίσης θα μπορούσε να είναι από τράπεζα σπέρματος ή ωαρίων, όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις.
Σε κάθε περίπτωση το σπέρμα και το ωάριο που λαμβάνονται από δότριες ή από τις αντίστοιχες τράπεζες βιολογικού υλικού υποβάλλεται σε ιατρικό και γενετικό έλεγχο όπως και σε εξετάσεις για μεταδιδόμενες ασθένειες. Αυτή η διαδικασία προβλέπεται από το νομικό πλαίσιο που ισχύει στην Ελλάδα.
Το σπέρμα του δωρητή καταψύχεται και φυλάσσεται σε καραντίνα για διάστημα έξι μηνών. Τότε, ο δωρητής ελέγχεται εκ νέου για μεταδιδόμενες ασθένειες. Μόνο τότε το σπέρμα δίνεται σε κάποιο υπογόνιμο ζευγάρι.
Η δωρεά ωαρίων ενδείκνυται για γυναίκες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με την παραγωγή ή την ποιότητα των ωαρίων. Μέχρι πρόσφατα η κατάψυξη ωαρίων δεν ήταν αποτελεσματική. Με την πιο σύγχρονη τεχνική κατάψυξης ωαρίων, την υαλοποίηση, είναι πιο αποτελεσματική η αποθήκευση ωαρίων για μελλοντική χρήση. Μελέτη Ισπανών ερευνητών έδειξε ότι τα ποσοστά κυήσεων από ωάρια νεαρών γυναικών που καταψύχθηκαν με την τεχνική της υαλοποίησης ήταν συγκρίσιμα με τα ποσοστά κυήσεων από «φρέσκα» ωάρια.
Η δωρεά ωαρίων είναι πιο περίπλοκη από τη δωρεά σπέρματος. Η δωρήτρια υποβάλλεται σε διέγερση των ωοθηκών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου η λήπτρια λαμβάνει ορμόνες που προετοιμάζουν τη μήτρα της να υποδεχθεί το έμβρυο.
Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι 1 στα 10 ζευγάρια χρησιμοποιούν ωάριο από δωρεά.
Κωνσταντίνος Ευθ. Κωσταράς
Finead SA